Monument krijgt historische plafondschildering terug

Het is vandaag monumentendag. Toevallig of niet, dit weekeinde kreeg de Chinese pagode in het Boekenbergpark zijn plafondschildering weer. Het is een trompe-l’oeil. Dat is een techniek waarbij opzettelijk een optische illusie wordt gecreëerd.

Jarenlang stond in het domein Boekenberg een echte Chinese toren. Hij werd rond 1800-1805 gebouwd in opdracht van Jan Willem Smets, een rijke bankier en koopman die zaken deed met China. De pagode was 26 m hoog, met vijf galerijen boven elkaar geplaatst. In 1956 werd de toren wegens de bouwvalligheid afgebroken tot op de gelijkvloerse verdieping. Tegenwoordig is er nog slechts een restant te zien, waarop een omgekeerd schotelvormig dak, in Japanse stijl weliswaar, werd geplaatst. De Chinese pagode was jarenlang een wat verwaarloosd stukje park met een grote aantrekkingskracht voor vandalen en graffiti. Tot de Unitas Tuinwijk vzw en @The Park in 2017 het initiatief namen om het kleinood een renovatiebeurt te geven. Eerst werd de buitenzijde aangepakt en twee jaar later de binnenkant. En nu werd de renovatie afgesloten met het plaatsen van een trompe-l’oeil waar het ooit is al zijn glorie te bewonderen was.

Vergelijkbaar met Italiaanse schilderkunst

Luc Vandeput, ondervoorzitter van Unitas Tuinwijk gaf meer uitleg: “Op een foto uit 1910 en in bezit van het provinciebestuur is de trompe-l’oeil mooi te zien. De foto is ingekleurd en digitaal afgedrukt op een zeil en op de juiste plaats in de toren bevestigd. De schildering is van de hand van schilder Willem Jacob Herreyns (1764-1812).” Ook Ben Van Beneden, directeur van het Rubenshuis, was aanwezig en maakte het portret van de schilder: “Het is een Antwerpse schilder die jammer genoeg onbekend is gebleven. Dat komt omdat het gros van de schilders na Rubens niet uit zijn schaduw geraakten.  Herreyns plaatst zich ook in de Rubensschool door zijn stijl die barok aanvoelt en de onderwerpen die vaak uit de bijbel of mythologie komen. Hij was bovendien een goed portrettist. Zijn illusionistische schilderkunst is vergelijkbaar met de grote Italiaanse schilders. Maar of hijzelf ooit in Italië is geweest dan wel zijn inspiratie heeft opgedaan in het Rubenshuis kan niet worden achterhaald.”

En dan was het tijd om het werk te bewonderen. Districtsburgemeester Tjerk Sekeris (N-VA) die eveneens bevoegd is voor het Deurnese erfgoed, wees erop dat de man met de ‘gespleten’ baard op de schildering hoogstwaarschijnlijk koopman Jan Willem Smets is.

Foto boven: de trompe-l’oeil

Foto onder: Jan Willem Smets (vermoedelijk) in het midden

Foto helemaal onder: Chinese toren in betere dagen