1942: de gitzwarte bladzijden uit de Antwerpse geschiedenis

Bar Scala, de cafetaria van Woonzorgcentrum Gitschotelhof, werd vandaag ingepalmd door de Berchemse afdeling van de Gezinsbond. De vereniging hield haar nieuwjaarsreceptie en had  professor Herman Van Goethem, rector van de Universiteit Antwerpen, uitgenodigd om een inleiding te geven over zijn beklijvend boek ‘1942. Het jaar van de stilte’.

Herman Van Goethem wekt in zijn boek waar 14 jaar opzoekingswerk aan vooraf ging, het cruciale oorlogsjaar 1942, het jaar van de stilte, weer tot leven. Hij schrijft een beklemmende kroniek van het dagelijkse leven in de havenstad. De Joden zinken er weg in armoede en wachten af. Het stadsbestuur collaboreert ijverig met de Duitse bezetter. De politie komt steeds meer in de greep van een ruige Nieuwe Orde, en vanaf augustus 1942 worden de Joden ook massaal gedeporteerd. Cruciaal is de internationale context van oorverdovende stilte en slepende onzekerheid.

Maar 1942 is ook het kantelpunt van de Tweede Wereldoorlog. Vanaf november lijden de nazi’s zware nederlagen in El Alamein (Egypte) en Stalingrad (Rusland) en verliezen zij hun aureool van onoverwinnelijkheid. Overal in het Westen, van Londen tot Washington, veranderen overheden en hun ambtenaren de politieke koers Ook in Antwerpen waar het stadsbestuur na de Duitse nederlagen heimelijk de koers verandert en zich aansluit bij de geallieerden. Na de oorlog wordt de gruwel van de oorlog onder het tapijt geveegd. Tot het boek van Herman Van Goethem licht liet schijnen op de donkerste bladzijden uit de hele Antwerpse geschiedenis.

1942. Het jaar van de stilte. Herman Van Goethem. Uitgeverij Polis.