Een omgekeerde nieuwjaarsbrief

Naar jaarlijkse gewoonte leest één van de ambassadeurs van de Grootouders voor het Klimaat op nieuwjaarsdag een ‘omgekeerde nieuwjaarsbrief’ van een grootouder aan alle kleinkinderen. Dit jaar leest ambassadeur Nyanchama Okemwa de nieuwjaarsbrief. Het is een verfrissende een verrassende brief. Omdat Okemwa in Deurne woont, zetten we de brief hier ook op deze nieuwsblog.

Mijn liefste kleinkinderen,

In Kenia, het Afrikaanse land waar ik als kind woonde, worden er op 1 januari geen nieuwjaars­brieven gelezen, niet door de kinderen voor hun ouders of grootouders en zeker niet door de volwassenen voor hun kleinkinderen, zoals ik hier vandaag doe. Ik probeer daarom te denken: wat zou een Keniaan in zo’n speciale nieuwjaarsbrief schrijven? Wat zou mijn grootste voorbeeld, mijn buurvrouw en vriendin, mijn heldin dr Wangari Muta Maathai, in haar nieuwjaarsbrief zeggen?

Weet je wie zij was? Dr Wangari Muta Maathai was een wereldberoemde en gerespecteerde ecoloog. Al vroeg protesteerde zij voor een betere aanpak van de klimaatcrisis en zij pleitte voor klimaatrechtvaardigheid. Zij kreeg er in 2004 als eerste Afrikaanse vrouw de Nobelprijs voor de Vrede voor. Ze voorzag, denk ik, een wereld die geteisterd zou worden door natuurrampen zoals orkanen, overstromingen en modderstromen of verschroeiende droogtes, hittegolven en woestijnvorming. Allemaal natuurrampen die we nu al zien. Rampen waardoor mensen hun huis moeten verlaten. Mensen vluchten weg van armoede, honger, ziekte, oorlog. Mensen die op de vlucht slaan (migranten, dus), zijn hun thuis in hun geboorteland kwijt, en velen van hen worden in hun gastland niet zomaar aanvaard. Daardoor kunnen zij amper in hun levensonderhoud voorzien. Beseffen jullie dat dit evengoed ons probleem is als het hunne? Durven we onder ogen te zien welke rol wij spelen in deze grimmige stand van zaken? Durven we uit te zoeken wat we er zelf aan kunnen doen? Ik denk dat er veel oplossingen binnen ons bereik liggen als we er maar onze zinnen op zetten en actie ondernemen.

Mijn lieve kleinkinderen,

Wij, de grote mensen, beseffen dat we moeten zorgen voor jullie toekomst en de toekomst van alle kinderen waar ook ter wereld. We moeten aan oplossingen werken die iedereen ten goede komen, geworteld in onze gezamenlijke strijd voor vrijheid, inclusiviteit, solidariteit en gelijkwaardigheid. We moeten moedig genoeg zijn om vandaag aan te pakken, vandaag. We mogen niet uitstellen tot ooit. We lijken wel verlamd, we gedragen ons alsof we aan een vreemde kwaal lijden, het soort ziekte dat dokters een syndroom noemen. Ik noem dat een “ooit-syndroom”. Mijn grootmoeder keek me altijd heel streng aan als ik durfde te zeggen dat ik iets “ooit” zou doen. Ze zei dan: stop met mij en jezelf te schande te maken met je “ooit-syndroom”. Ze zei dan: er zijn zeven dagen in de week en geen daarvan is “ooit”. Ze zei: als je leeft in de illusie van “ooit” verspil je de realiteit van vandaag. Ze zei: vandaag, kind, is alles wat je hebt, want gisteren is voorbij en morgen moet nog komen. Ik schaam me tegenover mijn grootmoeder dat we deel uitmaken van een cultuur van “afwachten” en “de rekening doorschuiven”. Ik schaam me dat we ons laten gijzelen door de hebzucht van sommige bedrijven en door politieke traagheid.

Toen Greta Thunberg zei dat we “moeten handelen alsof ons huis in brand staat”, bedoelde ze niet om “ooit” eens te handelen. Persoonlijk geloof ik dat we maar zijn wie we zijn door de contacten die we leggen met mensen in de samenleving waarin we leven. Hierdoor dienen wij onze menselijkheid en verbondenheid in te zetten voor ons klimaat. Dat leerde ik uit de Ubuntufilosofie. Die filosofie beschouwt de mensheid in termen van “ik ben omdat wij zijn”. Met andere woorden, we zijn allen wederzijds met elkaar verbonden. We wonen in de wereld maar tegelijk woont de wereld ook in ons. Ik wou dat de Ubuntufilosofie de leidraad mag zijn voor een beleid van klimaatrechtvaardigheid.

Dit hoop ik voor alle kinderen en kleinkinderen.

Want ik geloof dat de Ubuntufilosofie de weg vrijmaakt voor oplossingen voor ons alle­maal zonder onderscheid, lokaal, nationaal en internationaal, zelfs dwars over de generaties heen.

Ik geloof dat de Ubuntufilosofie de weg vrijmaakt voor een mensheid die toegewijd is aan elkaar en aan de samenleving waarin we wonen.

Ik geloof dat de Ubuntufilosofie de weg vrijmaakt om vandaag zaadjes te planten voor de bossen van morgen en de toekomst van de kinderen en kleinkinderen die na ons komen.

Ik geloof in de Ubuntufilosofie en weet je wat mijn grootste wens is? Dat de hele mensheid zich inzet om onze planeet te redden voor zowel onze gezamenlijke overleving als die van onze nakomelingen.

Dit is mijn grootste wens.

Van jullie deugnietje, Nyanchama.

www.grootoudersvoorhetklimaat.be