Struikelstenen brengen vermoorde medemensen terug in de herinnering

Gisteren werd op verschillende plaatsen in Deurne in het totaal 20 struikelstenen gelegd. Ter herinnering aan onze Joodse medemensen tijdens WOII door de Duitse bezetter naar vernietigingskampen werden gedeporteerd.

Het was naar aanleiding van een lezing door professor Bruno De Wever dat het Burgerinitiatief ‘Struikelstenen in Deurne’ werd opgericht. De oprichters wilden de slachtoffers van de naziterreur die spoorloos uit het collectieve geheugen bleken gewist te zijn, terug in de herinnering brengen. Dat gebeurde door het plaatsen van ‘struikelstenen’ op vijf verschillende plaatsen zowel in Noord als in Zuid. Een struikelsteen is een klinker van 10 op 10 cm waarin de naam, geboorte-, deportatie- en overlijdensdatum van slachtoffers gegraveerd zijn en die in de stoep wordt gelegd.

Familie wordt door de politie opgepakt

Een van de plaatsen waar het gebeurde was huis nr 14 in De Berlaimontstraat.  Overbuurman Bruno De Wever doet het verhaal: “Tot 1942 woonde hier Mayer Gulden, Pesa Bruches en hun twee kinderen Dina en Mozes Aron. Op 5 augustus 1942 wordt Mayer door de Duitsers opgepakt en als dwangarbeider door de Organisation Todt tewerkgesteld in Noord-Frankrijk. Hij is dus niet thuis als in de nacht van 28 op 29 augustus Pesa en de kinderen worden opgepakt door de Deurnse politie op bevel van de Duitsers. Ze worden samen met 137 andere Deurnese Joden naar (de nu verdwenen) cinema Plaza in de Gallifortlei gevoerd. Van daar gaan ze met een vrachtwagen naar Kazerne Dossin in Mechelen.”

Vermoord in de gaskamers

“Pesa, Dina en Mozes vertrekken op 1 september met het VIIde transport uit Dossin. Al in de eerste dagen na hun aankomst in Auschwitz in september 1942 worden ze vermoord in de gaskamers. Mayer wordt vanuit Noord-Frankrijk naar Dossin gevoerd en vertrekt met het XVIe transport op 17 oktober 1942. Maar hij springt van de trein en slaagt erin te ontsnappen en terug naar Deurne te keren. Daar belt hij op 1 november aan bij zijn buren van nr. 12. Die laten hem onderduiken in hun huis tot de bevrijding van België in september 1944. Mayer keert terug naar zijn huis in nr. 14. Lang kan hij niet genieten van de herwonnen vrijheid. Op 27 november 1944 komt hij om het leven door een V-bom op de Teniersplaats. Hij is een van de 130 slachtoffers.”

Verontschuldigingen

Er werden ook nog stenen gelegd in de Te Couwelaarlei 31 voor de familie Tertaas-Huysman, in de Lundenstraat 64 voor toenmalig burgemeester Alfons Schneider, in de Oude Donklaan 97 voor de familie Cohen-Aldewereld en in de Cruyslei 86 en 88 voor de families Hillesum-Trytel en Haber-Löw.  Tijdens deze actie heeft districtsburgemeester Tjerk Sekeris (N-VA) zich namens het district publiekelijk verontschuldigd voor de ‘ongelukkige herdenking’ enkele jaren geleden van enkel de ‘eigen’ helden zonder aandacht voor de andere slachtoffers van de nazi’s, onze Joodse medemensen. Hij kondigde aan dat het district in de publieke ruimte aan de voormalige cinema Plaza, nu basisschool Sancta Maria in de Gallifortlei, op korte termijn een initiatief zal nemen om een herdenkingsmonument te plaatsen.

Foto boven: aanbrenging struikelsteen op de plaats waar toenmalig burgemeester Schneider woonde. Rechts staat de kleinzoon van de burgemeester.

Foto onder: professor Bruno De Wever vertelt het verhaal van de familie Gulden-Bruches