Hoe een Afrikaanse jongen tegen zijn zin naar Deurne werd gebracht

Een kind van een Belgische vader en Rwandese moeder werd door de Belgische staat bij zijn moeder weggeplukt en ondergebracht bij een familie in Deurne.

Ik heb Georges Kamanayo leren kennen ergens in de jaren 80 van vorige eeuw. We zouden met enkele gelijkgezinden een internationaal cultureel centrum uitbouwen. Uiteindelijk hebben we ons aangesloten bij het Unescocentrum dat toen ook boven de doopvont werd gehouden. Na een verblijf in Rwanda, waar ik hem enkele keren tegenkwam in zijn functie van cameraman, hebben we elkaar in de jaren ‘90 opnieuw getroffen in de culturele sfeer. Hij presenteerde een onderdeeltje van Zuiderzinnen dat door Billy Kalonji en mezelf werd georganiseerd. In het Instituut voor Tropische Geneeskunde gaven we dichters met migratieroots een podium. Doorheen al die contacten leerde ik het verhaal van Georges kennen. Een verhaal van een kind met wortels in de rode aarde van Afrika maar ook in de zwarte kleigrond van België. Een verhaal dat pijnlijke kanten had. Een verhaal van een zoektocht naar zijn moeder, zijn vader en zichzelf. Kamanayo bracht het op een poëtische wijze in beeld in de autobiografische film: ‘Kazungu, de metis’. Nu heeft hij ook een boek geschreven: ‘Tussen twee werelden.’

Georges Kamanayo is, zoals dat toen heette, een kind van de zonde. Het resultaat van een verhouding tussen een Europese man en een Afrikaanse vrouw. Dat hoorde niet, maar het gebeurde wel. Die kinderen waren dan ook een vervelende zaak voor de Belgische autoriteiten die op dat moment het land besturen. Rwanda, een voormalige Duitse kolonie was na de eerste wereldoorlog door de Volkerenbond toegewezen aan België. De Belgische autoriteiten brachten daarom al die kinderen onder in een internaat. En als de onafhankelijkheid van Rwanda zich aandiende, werden die kinderen naar België gebracht. ”Ontvoerd” zegt Georges Kamanayo. In ons land aangekomen wordt Georges opgenomen in een pleeggezin. In het boek beschrijft hij het aanpassingsproces van een jongen die haast van de ene dag op de andere vanuit Ndiza naar Deurne wordt getransporteerd. Maar ondanks alle traumatische ervaringen kan hij zijn leven op het juiste spoor zetten. Hij wordt cameraman en zal later zijn eigen productiebedrijf leiden.

In het boek besteedt Kamanayo veel aandacht aan de positie van de mestiezen, de kinderen met een witte en een zwarte ouder. Hij vertelt hoe zij ongewenst waren in Rwanda, hoe zij bij hun moeders werden weggenomen en hier, vaak met een nieuwe identiteit, werden ondergebracht bij Belgische families. Niet elk kind heeft dat kunnen verwerken met de nodige drama’s tot gevolg. Georges probeert te analyseren waar het allemaal fout is gelopen. En beschrijft hoe hij met lotgenoten de zaak van de mestiezen op de politieke agenda heeft kunnen zetten. Met uiteindelijk officiële verontschuldigingen van de Belgische staat, uitgesproken door toenmalig eerste minister Charles Michel. Veel aandacht geeft hij ook aan de verdeeldheid in Rwanda die tot verschrikkelijke excessen heeft geleid. Tot slot is er nog een merkwaardig hoofdstuk over het botje van Ishango. Het bewijs dat 20.000 jaren geleden in Centraal-Afrika al aan wiskunde werd gedaan.

Tussen twee vuren. Georges Kamanayo. Uitgeverij Polis. ISBN 978 94 6310 525 5.